V.I. Lenin
Over Gorki
Hoofdstuk 10
3.1.11.
Vanuit Parijs verzonden naar Capri.
Werken, 5de uitgave, deel 48, blz. 11-14.
Waarde A. M.! Ik ben allang van plan om te antwoorden op uw brief, maar de verscherping in het gestook dat hier aan de gang is (moge het 100.000 keer vervloekt zijn!) heeft me ervan afgehouden.
Maar ik wil toch wat met u praten.
Allereerst, om het niet te vergeten: Tria is gearresteerd, samen met Zjordania en Ramisjwili. Het wordt als waar verteld. Jammer voor die goeie knaap. Echt een revolutionair.
Wat de ‘Sowremennik’ betreft. Vandaag lees ik in de ‘Retsj’ de inhoud van het eerste nummer en ik scheld en ik scheld. Wodowozow over Moeromtsew... Kolosow over Michajlovski, Lopatin ‘Niet de onzen’ e.d. Wat kun je dan anders dan schelden? En u tergt dan ook nog met: ‘realisme, democratie, activiteit’.
U denkt zeker dat dit goede woorden zijn? Het zijn smerige woorden, die gebruikt worden door alle handige burgerlijke snuiters over de hele wereld, van de kadetten en de sociaal-revolutionairen bij ons tot en met Briand of Millerand hier, Lloyd George in Engeland, en ga maar door. Smerige, opgeblazen woorden en de inhoud belooft sociaal-revolutionair en kadetachtig te worden. Dat is niet zo mooi. Wat Tolstoj betreft deel ik uw mening geheel en al dat de schijnheiligen en oplichters een heilige van hem zullen maken. Plechanov is ook in alle staten over dat gedraai en die slaafsheid rond Tolstoj en in zoverre zijn wij het eens. Hij scheldt de ‘Nasja Zarja’ daar de huid over vol in het centraal orgaan (het volgende nummer) en ik in de ‘Myslj’[1] (vandaag nummer 1 ontvangen. U kunt ons feliciteren — ons eigen marxistische blaadje in Moskou. Dat was me vandaag een vreugde bij ons). In nummer 1 van de ‘Zwjezda’[2] (op 16.12 in Sint-Petersburg verschenen) staat ook een goed feuilleton van Plechanov[3] met een smerige opmerking daarbij, waarvoor we de redactie al onder handen hebben genomen. Dat heeft die sufferd van een Iordanski waarschijnlijk samen met Bontsj gefabriceerd! Maar waar moet de ‘Sowremennik’ dan vechten tegen ‘de legendes over Tolstoj en diens religie’? Wellicht Wodowozow samen met Lopatin? Dat moet zeker een grap voorstellen.
Dat men begonnen is de studenten te slaan is volgens mij een vertroostend iets, maar men mag bij Tolstoj noch ‘pacifisme’, noch anarchisme, noch narodisme, noch de religie laten lopen.
Wat de Donquichotterie van de sociaaldemocraten in de internationale politiek betreft wil het me voorkomen dat u ongelijk hebt. De revisionisten beweren immers al zo lang dat de koloniale politiek progressief zou zijn, dat ze het kapitalisme uitzaait, zodat het niet ter zake doet om het nu ‘aan de kaak te stellen wegens hebzucht en wreedheid’, want ‘zonder deze eigenschappen’ zou het kapitaal immers ‘onthand’ zijn.
Het zou Donquichotterie en alleen maar smachten zijn als de sociaaldemocraten tegen de arbeiders zouden zeggen dat er misschien hier en daar redding mogelijk zou zijn langs de ontwikkeling van het kapitalisme, maar niet via de ontwikkeling van het kapitalisme. Maar dat zeggen wij niet. Wij zeggen: het kapitaal vreet jullie op, het zal de Perzen opvreten, het zal iedereen opvreten en het zal blijven vreten zolang jullie het niet aan de kant schoppen. En wij vergeten niet om daar aan toe te voegen: behalve dan in de groei van het kapitalisme bestaat er geen onderpand voor de overwinning erop.
Niet één reactionaire maatregel als bijvoorbeeld het verbieden van trusts, de beperking van de handel e.d. wordt door de marxisten verdedigd. Maar ieder het zijne: laat de Chomjakovs & Co hun spoorwegen maar aanleggen door Perzië, laat zí” de Ljachovs[4] maar sturen: het is de taak van de marxisten om hen in het aangezicht van de arbeiders te ontmaskeren. Het vreet, het blijft vreten, het verstikt en zal blijven verstikken — stel u teweer.
Verzet tegen de koloniale politiek en de internationale roof via de organisatie van het proletariaat, via de verdediging van de vrijheid tot proletarische strijd houdt de ontwikkeling van het kapitalisme niet op, maar versnelt deze, door het kapitalisme te dwingen zijn toevlucht te nemen tot meer beschaafde en technisch meer volmaakte procédé’s. Je hebt het kapitalisme van de Zwarte Honderd-Oktobrissten[5] en het narodistische (‘realistische’, democratische, vol van ‘activiteit’ zijnde) kapitalisme. Hoe meer wij het kapitalisme voor de arbeiders ontmaskeren wegens zijn ‘hebzucht en wreedheid’, des te moeilijker wordt het voor het kapitalisme van de eerste soort om zich te handhaven, des te noodzakelijker zijn overgang naar het kapitalisme van de tweede soort wordt. En dat is koren op onze molen en op die van het proletariaat.
Denkt u dat ik in tegenstrijdigheden verval? Omdat ik aan het begin van deze brief de woorden ‘realisme, democratie en activiteit’ smerig vond en ze nu mooi vind? Daar zit geen tegenstrijdigheid in: voor de proletariër zijn ze smerig, maar voor de bourgeois mooi.
De Duitsers hebben een modelblad voor opportunisten, de ‘Sozialistische Monatshefte’. Daar doen heren van het soort Schippel en Bernstein allang aanvallen op de internationale politiek van de revolutionaire sociaaldemocratie, via kreten als dat hun politiek neerkomt op ‘jammerklachten van meevoelende’ mensen. Dat is het brandpunt van de opportunistische oplichters, waarde heer. Als u zich voor de internationale politiek interesseert moet u dat blad eens uit Napels laten komen en dan moet u eens vragen om de artikelen voor u te vertalen. Waarschijnlijk hebt u ook wel van die opportunisten in Italië: alleen marxisten zijn er in Italië niet, dat maakt het daar zo afschuwelijk.
Het internationale proletariaat dringt het kapitaal op tweeërlei manier terug: door het van het oktobristen-kapitaal om te vormen tot het democratische en door het oktobristen-kapitaal van eigen huis weg te jagen en dit naar de wilden over te brengen. En dat verbreedt de basis van het kapitaal en brengt zijn dood naderbij. In West-Europa bestaat het kapitaal van de oktobristen al bijna niet meer; bijna het hele kapitaal is daar democratisch. Het oktobristen-kapitaal is vanuit Engeland en Frankrijk naar Rusland en Azië getrokken. De Russische revolutie en de revolutie in Azië= strijd voor de verdringing van het oktobristen-kapitaal en voor de vervanging ervan door het democratische kapitaal. En het democratische kapitaal = de hekkensluiter. Verder kan het niet gaan. Verder wacht hem het einde.
Hoe vond u de ‘Zwjezda’ en de ‘Myslj’? De eerste is volgens mij wat mat. Maar de tweede is helemaal van ons en daar ben ik oneindig blij om.
Hoe zit dat? Kunt u voor mij die boeken over het agrarische vraagstuk organiseren in de Znanië?[6] Praat u daar eens over met Pjatnitski. Ik vind er geen uitgever voor en daarmee uit. Al ga ik op mijn kop staan.
Ik lees uw naschrift: ‘mijn handen beven en bevriezen’ en ik wind me op. Wat een smerige huizen daar op Capri. Dat is toch een schande! Wij hebben hier heetwaterverwarming, het is warm genoeg, maar bij u ‘bevriezen de handen’. U moet daartegen in opstand komen.
Ik schud u krachtig de hand. Uw Lenin. Ik heb uit Bologna een uitnodiging gekregen om naar de school[7] te komen (20 arbeiders). Ik heb geantwoord met een weigering. Ik wil met die Vperjod-mensen niets te maken hebben. Wij trekken alweer arbeiders hier naartoe.
_______________
[1] ‘Myslj’ (‘De Gedachte’) — legaal bolsjewistisch filosofisch en maatschappelijk-economisch maandblad; de ‘Myslj’ verscheen van december 1910 tot april 1911 te Moskou. Het blad werd opgericht door Lenin als tegenwicht tegen de liquidatoren en voor de strijd tegen hun bladen. De redactie van het blad werd door Lenin vanuit het buitenland geregeld.
[2] ‘Zwjezda’ (‘De Ster’) — legaal bolsjewistisch blad, dat van december 1910 tot april 1912 in Sint-Petersburg verscheen (eerst wekelijks, maar later twee en drie maal per week). Tot aan het voorjaar van 1911 werkten aan de ‘Zwjezda’ ook de partij-mensjewieken (Plechanovtsy) mee. De ideologische leiding van het blad werd door Lenin vanuit het buitenland geregeld. De ‘Zwjezda’ vormde een voorbereiding van het bolsjewistische dagblad ‘Pravda’; het werd door de regering opgeheven op de dag dat de ‘Pravda’ begon te verschijnen.
[3] Lenins reactie heeft betrekking op G.W. Plechanovs artikel ‘Opmerking van een publicist’, ‘Van hier en tot hier’.
[4] Kolonel Ljachow stond aan het hoofd van de afdeling, die de nationale bevrijdingsbeweging in Perzië (Iran) verstikte.
[5] ‘Oktobristen’ — een contrarevolutionaire partij van de grote industriële bourgeoisie en van de grote landheren, die een kapitalistische bedrijfsvoering hadden. Opgericht in november 1905.
[6] ‘Znanië (‘Kennis’) — een uitgeverij die in 1898 in Sint-Petersburg door een groep schrijvers werd gesticht; vanaf het begin van de jaren 1900 nam A.M. Gorki nauw deel aan de uitgeverij en was hij in feite de leider.
[7] De school in Bologna (Italië) — de tweede partijvijandige ‘Vperjodgroep’ (eind 1910-begin 1911), en een fractiecentrum van de otzowisten.