De Augustusconferentie te Zürich

Terwijl de bovengenoemde discussies plaatsvonden, was het in de leidende kringen van de partij algemeen aanvaard dat een grondige discussie in een vergadering, zoals ik al had bepleit in mijn brief van 4 januari aan Auer, een absolute noodzaak was. De conferentie werd publiekelijk aangekondigd in nr. 35 van de Sozialdemokrat om de partijleden ervan te verzekeren dat de controversiële kwesties grondig zouden worden besproken. De conferentie werd bijgewoond door de parlementaire fractie, de redactie en administratie van de Sozialdemokrat, Auer en mijzelf. Drie dagen werden uitgetrokken voor de vergadering, van 19 tot 21 augustus, met de volgende agendapunten: tactiek, organisatie, regelen van de vlugschriften, status en houding van het partijorgaan, houding tegenover de Duitse pers. Hiertoe behoorde ook het innemen van een standpunt over de kleurloze bladen die door partijleden in afzonderlijke plaatsen werden uitgegeven, bladen die langzamerhand betrokken geraakten bij partijzaken in de zin van op de rem staan en waarbij rijksdagleden betrokken waren. Andere punten op de agenda waren het opzetten van een partijarchief, de kas, het bijeenroepen van een congres in de lente van 1883, moties en klachten.

Dit was een zeer uitgebreide agenda die geen enkele partijkwestie onaangeroerd liet. Als er enige twijfel was over de noodzaak van een conferentie, dan hadden de onderhandelingen die weggenomen. Omdat er geen sprake van was deze openbaar te maken, was er sprake van een verfrissende openheid en vermetelheid. Mensen vertelden elkaar diepgaand de waarheid en wat de een of de ander jarenlang had stilgehouden, werd nu gezegd. De geplande drie dagen werden in beslag genomen door onderhandelingen. Het effect was dat van een onweersbui die de lucht klaarde. Misverstanden en fouten werden uit de weg geruimd en verschillende persoonlijke verschillen werden opgelost door middel van een open discussie.

Het effect van de conferentie was vooral duidelijk in de volgende zitting van de Rijksdag, waarin de sprekers van de fractie resoluter en met meer eenheid streden dan voorheen.

De belangrijkste resoluties van het congres waren dat er het volgende voorjaar weer een partijcongres in het buitenland moest worden gehouden, waarvoor een aantal partijafdelingen voorstellen hadden ingediend, en dat het partijarchief in Zürich moest worden opgericht. Toen Schlüter in 1884 naar Zürich verhuisde, nam hij de leiding van organisatie en beheer over.

Het jaar 1882 bracht ook een verbeterde positie voor onze ondernemingen in Zürich. De onderneming bestond onder de naam Schweizerische Vereins- und Volksbuchhandlung, waar de Sozialdemokrat en partijpublicaties werden gedrukt en dat eerder in handen was geweest van een Zwitserse kameraad; het werd ons eigendom. Kameraad C. Conzett, die van Chur naar Zürich verhuisde, werd directeur onder de naam C. Conzett, Schweizerische Genossenschaftsdruckerei und Volksbuchhandlung. We brachten het werkkapitaal bijeen door middel van niet-rentegevende leningen van 5 frank per stuk, waartoe Auer, Dietz, Grillenberger, Liebknecht en ik opriepen in de Sozialdemokrat.